وا دەکەن بە ناچاری ڕاسست بیت

وا دەکەن بە ناچاری ڕاسست بیت!

شڕەقەڵەمی عارەبی شۆڤیەنی و پەراوێزەکانی کۆمەڵگەی عارەبی، هەرچی بە کورد بڵێن و چی بەرانبەر بکەن، بایی ئەوەمان بۆ دەمێنێتەوە بڵێین: "عارەبیش وەکو کورد، چاکیان تێدایە و خراپیان تێدایە و با تێکەڵیان نەکەین". نەخێر من ڕاسست نیم و هیچ بوارێکی ژیانم ڕێگەم نادات ڕاسست بم بەڵام هەموو ئەو بوارانەش ڕێم نادەن خۆم بخەڵەتێنم و میللەتی سەردەستە، کە کارگەی سەربازی کوردکوژییە و کەرەسەی داگیرکاری نیشتیمانی منە، بە برا لە قەڵەم بدەم و ئەملاو ئەولام لێ بگرێ و بێخەم پشتی لێ بکەمەوە، لە کاتێکدا سەرجەمی ژیانم و چارەنووسم بەو خۆخەڵەتاندنەی سەرانی کوردەوە سووتاوە و ئێستاش خوێن لە برینی بیرەورریم دادەچۆڕێ! لەوەش گەڕێ هەر ڕژێمێک حوکمی عیراقی لە دەستدا بووبێ لە کوردکوشتن و تەعریبکردنی کوردستاندا کەمتەرخەمی نەکردووە و کوردیش بە زاراوەی "ڕژێمی بەغدا" خۆی بەنج کردووە و عارەبی لە تاوانان بێبەری کردووە و وەک جووجەڵە چۆتەوە بن باڵی برایەتی عارەب!

بەڵام کە کار گەیشتە ئەوەی شاعیری ناودار و پێشکەوتنخواز و چەپڕەو و تەڕەماشێکی وەک سەعدی یوسف بە کوردستان بڵێ "قردستان - مەیموونستان" ئیتر سەلماندوویەتی ماسییەکە لە سەرەوە بۆگەن بووە و کەڵکی پێداچوونەوە و تیمارکاری و پینەدۆزی ئەو برایەتییە، مەگەر هەر لای ئەوانە مابێ کە قردستانیان بە سەردا دەسەپێ! ئەوانەش چەند لە سەر ئەو ئاوازە نەشازە کۆنە سوورتر دەبن سووکتر دەبن تا دەگەنە دووڕێیانێک یا دەبێ بە ڕاست و چەپدا لە میللەتی خۆیان بکوژن و ببن بە سەگی پاسەوانی بیرە نەوتەکان و لە کوردبوون بشۆرێنەوە، یا دەبێ دەست لەو ڕستن و خەڕەکە پیسە بێبنەمایە هەڵگرن، کە هەر بەو جۆڵایانە دەکەن کە لە بۆش، بەرگی پاشا ڕووتەکەی (ئەندرسن)یان لە چیرۆکی (کراسە نوێیەکەی قەیسەر)دا دەدووری.

لە ڕاستیدا، چۆن من لە ترسی ئەو پێشکەوتنخوازانەی شەو و ڕۆژ شیڕەی دژە نەتەوەییان دێ و بە هەموو بۆنەیەکەوە و بە بێ بۆنە، نەتەوایەتی بە باڵای هەرچی دز و خائین و خۆفرۆش و سەقەتکەری زمانی کوردی هەیە دەبڕن و دەدوورن و ناپرنگێنەوە، تا ئێستا نەموێراوە عارەب وەک دوژمن ببینم، چونکە پێم وابووە لە بەرانبەردا، کەسانی وەک "سەعدی یوسف"یش زات ناکەن دوژمنایەتی کورد وەک میللەت بکەن، بەڵام ئێستا ئەو شاعیرە ناودار و لووتکەیەی عارەب، کە خوا دەزانێ چەندی سەفتە دۆلاری کوردی پێ دراوە، کوردستانی بە قردستان ناو بردووە، دەرفەت دەدا کوردیش لە بری "عرب" بنووسێ "جرب" و کاتێکیش ئەو دەڵێ هەڵەی چاپ بووە، کوردیش بڵێ هەڵەی چاپ بووە، ئەگەرچی مرۆڤێک قەدری خۆی و خەڵکیش بزانێ، هێشتا بە لایەوە ئاسان نییە زاراوەی وا لە دژی جەستەی ئەو ماسییە بڵێ کە سەرەکەی سەعدی یوسفە و بۆگەن بووە!

نازانم چۆن سەرانی کورد تا ئێستا ئەو حیکمەتەی عارەبیان ڕەچاو نەکردووە کە موتەنەبی گوتویەتی: إذا انت اکرمت الکريم ملکتە و إذا انت اکرمت اللئيم تمردا. واتە ئەگەر چاکە لەگەڵ وجاخزادەدا بکەیت دەیکەیتە هی خۆت، بەڵام لەگەڵ ناکەسیدا بکەیت لێت یاخی دەبێ!

هەولێمانی... یا فەلسەفەی یان و ینگ

 

کورد جۆن چارەسەر بۆ کێشەکانی خۆی دەدۆزێتەوە؟ چۆن لە ڕەخنە دەڕوانێ؟ تۆ یا من یا هەر کەسێک کە بیر لە بەرژەوەندی باڵای کورد دەکاتەوە، کاتێ لە کادرێکی یەکێتی درپرسێ: "ئێوە فڵانە هەڵەتان هەیە!"، بەڵێن نادات چارەسەری بکات و ناڵێ هەڵە نییە، بەڵکو یەکسەر دەڵێ: "ئەی پارتی فڵانە هەڵەی گەورەی نییە؟". کە دەڵییت سەرۆکایەتی کۆماری عیراق بۆ کورد بێ یا نەبێ دەردی کورد چارەسەر ناکات، لە وەڵامدا دەڵێن: ئەی ئەوە نییە فڵان وەزیر و فڵان جێگری سەرەکوەزیرانیش لە پارتییە؟ خۆشبەختانە لەم ڕۆژانەدا پەرلەمانتارێکی یەکێتی ڕاستگۆیانە گوتبووی: هەندێ لەو هۆکارانەی کە وایان کرد ماددەی ١٤٠ جێبەجێ نەکرێ، ململانێی حیزبی نێوان پارتی و یەکێتی بووە. ئەم ڕستگۆییەش سەرەتایەکی باشە.

ئێستا بە پارتیش بڵێ: "ئێوە شەنگالتان بە گورگانخوار دا"، دەڵێن: "ئەی یەکێتیش جەلەولای بە گورگانخوارد نەدا؟". ئیتر تەواو، کێشەی شەنگال لە لای پارتی چارەسەر بوو! ئەو وەڵامە شەنگال دەرباز ناکات.. ئەو وەڵامە یەک کچە ئێزیدی لە چنگی داعش دەرناکات. ئەو وەڵامە نەختێ ئازارشکێنە و هیچی تر! لە ڕاستیدا، ئەوە نە وەڵامە و نە چارەسەر. ئەوە قسەکەی کاک ئیبراهیمی هاوڕێمە: بێشەرەفی کەس بۆ هیچ کەسێکی تر شەرەفمەندی نییە!

بەڵام کاتێ باسی ئەو گفتوگۆیە ناوەختە ئابڕووبەرە دەکرێت کە ساڵی ١٩٩١ لەگەڵ بەعسدا کرا و بە ماچەکانی بەغدا ناوی دەرکرد، چونکە هەردوولا پێکەوە بۆی چوون و بەشدار بوون، زمان لە دەمیاندا ناگەڕێ، مەگەر بڵێن: بەرژەوەندی کورد لەو کاتەدا وای دەخواست! (کە قەت وای نەدەخواست). یا دەڵێن: "دیارە حیکمەتێکی تێدایە و ئێمە نایزانین". کاتێ دەڵێین: "ئێوە گەندەڵکار و دزن و پڕن لە فایلی خیانەت، هیچ وەڵامێکت دەست ناکەوێ، بەڵکو دەڵێن: ئەی ئەوان خیانەتیان نەکردووە؟ ئەی تەحسین شاوەیس چی بوو؟! واتە دەبێ ئێمە باسی هیچ نەکەین ئەو داشبەداشە بێمەعنایانە نەبێ... ئەمان چی دەکەن و ئەوان چی دەکەن تا دەگەینە ئەوەی بڵێین: ئەمان ئەوەندە هەزار ئۆتۆمبیلیان دا بە داعش، ئەوانیش ئەوەندە تۆن چەکیان گەیاندە دەستی داعش، داعشیش مەکینەیەکە پێشمەرگەی هەردوو لا دەهاڕێ و کچی هەر کوردێکی دەست بکەوێ دەیکاتە جارییە، پێشمەرگە و ئەو کچانەش کچ و کوڕی ئەوانەن کە لە سەرکردایەتییەکانەوە دوورن و چ جۆرە پەیوەندییەکیان لەگەڵیاندا نییە، بەڵکو کوڕ و کچی من و تۆن. (یین و یانگ) لە فەلسەفەی چینییەکاندا جمکێکن، یەکتری تەاو دەکەن... شەو و ڕۆژن. خێر و شەڕن، بەڵام بە بێ یەکتر نابن. هەر دەڵێی پارتی و یەکێتین. ئەمیان ڕۆحی ئەویانە و ئەویان ڕۆحی ئەمیانە!

ئەوە هەڵەی حیزبەکانە و با بزانین هەڵەی جەماوەری کوردستان چییە. هەڵەی لایەنگرانی ئەو دووحیزبە لە کوێدایە؟ ئەو هەڵە و کارە نابەجێیانەی ئەو دوو حیزبە ئەنجامیان داوون، لە ناو هەر میللەتێک بوایە، ئێستا ئەو دوو حیزبە شوێنەواریشیان نەمابوو. بەڵام کورد، ئەوەندەی بە چڕی یەکێتییە (واتە دژەپارتییە)، ئەوەندە کورد نییە، بۆیە دەبێ یەکێتی هەر بمێنێ... ئەوەندەی بە چڕی پارتییە (واتە دژە یەکێتییە)، ئەوەندە کورد نییە، بۆیە دەبێ پارتیش هەر بمێنێ. کە کار دێتە سەر بیر و باوەڕیش، کورد ئەوەندەی موسوڵمانە ئەوەندە کورد نییە و بەرانبەر ئەوەش، کاتێ لە ئیسلام تووڕە دەبێ، ئەوەندەی دژەئیسلامە ئەوەندە کورد نییە و هەر کەسەش بۆ خۆی یەک بوخچە بەڵگەی هەیە و دڵی خۆی پێ خۆش دەکا و بە دەنگی بەرز دەڵێ: من ڕاست دەکەم، هەرگیزیش ڕاستی نەکردووە!

بەرگریکردن لە هەڵەی حیزب لە لایەن لایەنگرانی خۆیەوە، هەمان ئەو دەروێشییەیە کە بۆ شێخەکان دەکرا تا ئەوەی شێخ دەڵێ من نەفڕیووم، دەروێشەکەی دەڵێ: شێخ (...)ی خوارد، من بە چاوی خۆم دیتم فڕی! ئەم وردبوونەوانە بەرەو ئەوەمان دەبەن کە کورد لە بەردەم دووڕێیانێکدایە: یا فەوتان و لەناوچوون، یا وشیاربوونەوە لەو دەرمانە سڕکەرەی کە پێی دەڵێن حیزبایەتی... حیزبایەتی وەک ئامانج نەک وەک کەرەسەیەک بۆ گەیشتن بە ئامانج. ئەگەر ورد بینەوە دەزانین بۆچی شێوازی کار و ئاستی دڵسۆزی باشوور، لەگەڵ ڕۆژاوا و باکووری کوردستاندا بەراورد ناکرێن. هەر بۆ نموونە: ساڵح موسلیم چی هەیە و خزمێکی دووری کاک مەسعوود یا مام جەلال چی هەیە؟ ئەو چۆن دەژێ و ئەمان چۆن دەژێن؟!

سەرمایەی سەرکردەی هیچ حیزبێک یا هیچ میللەتێک پارە نییە، بەڵکو ئاستی دڵسۆزییە بۆ خاک و نەتەوە. ئەگەر وا نەبێ، ئەمڕۆ بێ یا سبەی، ئەو حیزبە دەبێ بە مافیا و جگە لە بەرژەوەندی (ڕابەری گەورە) هیچ شتێکی تر، نە خاک نە نەتەوە لە ئاردا نامێنێ! سەرباری ئەو هەموو بەڵایە، هەندێ لە نووسەران کە خەریکی چەواشەکارین، ئەو دوو لایەنە بە ناسیۆنالست بە خەڵکی کوردستان دەناسێنن.. دزێک، ڕێگرێک، پیاوکوژێک، فایلدارێک یا ڕێگرێک، مادام لە گەڵ ڕەوتی فکری و فەلسەفی خۆی هاوتەریب نییە، هەر دەبێ ناسیۆنالست بێ، ئەوەش بۆ ئەوەی کورد دوای هەموو شتێک ئەوجا کوردبوونی خۆی بیر بکەوێتەوە! ڕەنگە ڕاست بکەن، بەڵام بۆچوونەکانیان لە کۆمەڵگەی ئەڵمان یا نەرویج نەختێ بە ڕاست دەگەڕێ، نەک لە کۆمەڵگەیەکدا، خاکی داگیر و دابەش کراوە و زمانیشی بڕاوە.

لە باسی ئاڵووێری بازرگانی نێوان داعش و هەندێ لە سەرکردەکان، بە تایبەتی بازرگانی چەک بە نەوت، بە پێی هەندێ سەرچاوە بێ، ژمارەی ئەو کەرکووکییانە زۆرە کە لە هەردوو حیزبەکەدا باڵادەستن. ئەمە دەردی دەردانە! وەرە هەم کەرکووکی بیت و هەم ئەو خیانەتە گەورەیە لە نیشتیمان و پێشمەرگە بکەیت! تاوانی ئاوها لە چ شوێنێکی جیهاندا، کوردستانی لێ دەرچێ، بە خیانەتی هەرە مەزن حیساب ناکرێ! دەڵێن قەیسەری ژاپۆن کە بۆ ئیمزاکردنی دۆڕاندنی دووەم شەڕی دنیا چوو، پێدەکەنی. پێیان گوت: وڵاتەکەت دۆڕاوە و تۆ پێدەکەنیت! گوتی لە خۆشی ئەوە پێدەکەنم ئەو هەموو شەڕە کرا و ئەو هەموو کوشتارەمان لێ کرا، کەچی یەک خیانەتکار لە وڵاتەکەماندا نەبوو! سبەینێ کورد بشبێ بە خاوەن وڵاتی سەربەخۆ، هەر دەبێ بە هۆی ئەو هەموو خیانەتەوە کە ئەنجام دراوون، هەمیشە سەرمان خوار بێ! خیانەتی ئێمە لە ئاستێکی زۆر باڵاوە ئەنجام دەدرێ و هیچ پاساوێکی نییە! دەبێ نەوەکانی داهاتوو مەرد بن و مۆزەخانەیەکی گەورە بۆ خیانەتی باوباپیرانی خۆیان بکەنەوە و لە هەموو بۆنەکاندا بۆ نەفرەتکردن سەردانی بکەن.

بەڵێ دەردی کورد زۆر گرانە، بەڵام من ئەو هیوایەم هەیە کاتی وەئاگاهاتنەوەی خەڵکی کوردستان زۆری نەمابێ. ئەو ڕۆژەش کە بە ئاگادێنەوە، ڕۆژی کۆڕەوی سیاسەتمەداران دەبێ، ئەگەر بەختیان بێنێ و فریا بکەوون! بە هەرحاڵ، نە عودەی و قوسەی فریای خۆدەربازکردن کەوتن، نە باوکیان. جا نازانم ئەو هەزاران عودەی و قوسەیەی کوردستان چەندیان فریای خۆیان دەکەوون.. ئاخر هەر لە گوندێک و گەڕەکێکدا چەند چارەیەکی بەدی وەک ئەوان، لە سێبەری سەرکردەکاندا هەڵتۆقیوون! ئازیزێک بۆی گێڕامەوە: بەچکە بەرپرسێک لە (هەولێمانی.. هەولێر و سلێمانی) کۆشکەکەی ٣٠٠ دەفتەری تێچووە و مەیموونێک و باغەوانێکی ڕاگرتووە. باغەوانەکەی، کە بەچکە هەژارێکی ناحیزبی کوردە، لە کارێکدا بە قسەی نەکردبوو و ئەویش بە سەریدا قیژاندبووی: "ئەگەر هەر ئێستا لە بەر چاووم وەل نەبیت، بە بەر چاوی عالەمەوە وەک ئەو مەیموونە بە زنجیر دەتبەستمەوە!".. بیبەستەوە، کاکە بیبەستەوە! هەموومان مەیموونی خۆتانین و مەمنوونیشین... عودەیمان لێ نابڕێ بەڵام ئەم جارە عودەی ملشکاو لە خۆمانە!

سەرنج:

١. (هەولێمانی) لە ڕووی حیزبحیزبێنەوە کۆکراوەی هەولێر و سلێمانییە

یین و یانگ Yin and Yang ٢.