خۆشویستنی نیشتیمان بە مەرج

مەسعوود محەمەد

ئەم سەرنجەی دوایی بە سەر جیهانێکی ناشرین و ئاشکرای ناخی ناخەوەی مرۆڤدا دەکرێتەوە بێ ئەوەی ئاگای لێی بێ، خاوێنترین هەستی پۆخڵ دەکا و پێشی وایە پتر بە جیهانی نموونەیی و وشەوە بەند دەبێ چونکە چاوەڕوان دەکرێ لە پێکگەیشتنی "خۆشویستنی نیشتیمان"ی دوو وڵاتی هاوسێی سەر یەک هێڵی جیاکەرەوەی هاوبەشدا، بەرەکەتی ئەرز و ئاسمان و خۆشی و شادیی ئاشتەوایی و تەبایی و برایەتی بە سەر میللەتی هەردوو لادا ببارێ، بەو پێیەی هەردوولا، دوو کۆمەڵە مرۆڤن و چاویان لەبەر ڕۆشنایی خەرمانەی "خۆشویستنی نیشتیمان"دا کراوەتەوە و هەقە خەڵکی سەر بە بنەچە و باوەڕی جیاواز، خۆشویستنی وڵات وەک خۆشویستنی خێزان و ماڵ و حاڵ و دروشمەکانیان مایەی پیرۆزڕاگرتن بێ و ئەگەر لە پێکەوەژیان و دراوسێتیدا ئەو حیسابانە نەکرین، ئیدی چ حیسابێکیان بۆ ناکرێ و هیچ وڵاتێک ئەگەر خۆشویستنی نیشتیمان تیایدا وەک بەهایەکی شارستانەتی بۆ وڵاتان گشتگیر نەبێ، هیوای نامێنێ بێبەڵا بێ. ئەوەش بەڵگەنەویستە و پێویستی بە لێوردبوونەوە نییە و ئەگەر تۆ خەریکی تیژکردنی چەقۆ بیت بۆ سەربڕینی نیشتیمانێکی دراوسێ، دڵنیابە لە هەر چوار لای نیشتیمانەکەتەوە چەقۆ بۆ سەربڕینی خۆت و نیشتیمانەکەت لە دەرفەتدا، تیژ دەکرێ و لەوەشدا مافی بۆماوەییان هەیە چونکە خۆت بە کاولکردنی ماڵی خەڵکەوە سەرقاڵیت. من ئەوە دەڵێم و دڵنیام ئەگەر بە پێوەری جیهانی سێیەمی دوای سەتەم نیشتیمانپەروەر بیت، لە پشتگوێخستنی مافی خەڵکی تردا نقومیت و هەموو مافەکان بە خۆت دەدەیت و هەموو لۆمەکانیش دەخەیتە سەر غەیری خۆت.

نیشتیمانپەروەرە ڕاپەڕیوەکان و شۆڕشگێڕەکانی دنیا بە گشتی و جیهانی سێیەم بە تایبەتی، کاتێ وەفا و لایەنگری دەکەنە بیانووی گردەبڕی بێ دەمەتەقێ، تا نیشتیمانپەروەری نەیار هەڵگێڕنەوە بۆ ناپاکی و لاملی و گومڕایی و تاوانکاری وەها، کە تاوانباری بە بڕیاری پێشوەختەی مرۆکوژی بە ئیعدام حوکمدراو شایستەیەتی، ئاهەنگی کوێرکردنی ویژدان و کورتبینی و خۆلادان لە وەفای پەتی بۆ نیشتیمانی دایک دەگێڕن و لەمەشدا چ جیاوازییان لەگەڵ بتپەرستێک یا مەڕپەرستێکدا نییە کە لە دەرەوەی هەموو عەقڵ و لۆژیکێک، ڕۆحی بە پەرستنی خوای خۆیەوە سەرقاڵ دەبێ. لەم بوارەدا جۆرەها شەیدابوونی وەک هاربوون و خۆ بەقوربانکردن دیاری دەکەین مەگەر بە دەگمەن دەنا لەو هەقپەرستییانەدا بەدی ناکەین کە گومان هەڵناگرن چونکە هەقی بێگەرد کە بەرنامەکەی ڕوونە و لەگەڵ تەبیعەتدا یارە، پێویستی بە هێنانەوەی بیانوو و جوانکاری و ڕاهێنانی دەرون نییە بۆ دواکەوتنی تا جوانکاری بۆ بکرێ و غەیری خۆی بشێوێندرێ و ناڕاست لە ڕاست زیاتر پێویستی بە بیانوو و بەڵگەی داهێندراو هەیە و ڕەگداکوتانیشی لە هۆشی تاریکدا لە ڕێی ئەوانەوە کە بڵاوی دەکەنەوە، قووڵتر ڕۆدەچێ و لە بری ئەوەی درزی گومانی لە سەر داخەن، باوەڕی تر خیانەتبار دەکەن. ئەوجا ئەو عەقڵانەی بە ناڕاستی پاراو بوونە، لە قەبووڵکردنی ناڕاستیی ساکار و باسی هەڵبەستراوی شیریندا ملکەچترن. بزانە نەزان چەند بە ئاسانی مەسەلەی حووت لە خۆرگیران و مانگیراندا قەبووڵ دەکا، ئەگەر لەگەڵ تێگەیشتنی فەلەکناسی و زانستی ئەستێران و جێگیربوونی خۆر و سووڕانەوەی زەوی و مانگ و تاکۆتایی ئەو سەرهێشانەدا بەراوردی بکەین کە سەریان لێ گێژ دەبێ... باسەکەش بەردەوامی هەیە.

ڕۆژنامەی (العراق  ١٧-٦-١٩٩٥)

وەرگێڕانی: حەکیم کاکەوەیس

خۆشویستنی نیشتیمان... بە مەرج

                                   مەسعوود محەمەد

ئەو بەها ڕەهایانەی کە لە وردەکاری و شتەکانی دەرەوەی مرۆڤ ڕەنگ دەدەنەوە، ڕووبەرێکی فرەوان و گرنگ لە هەست و سۆزیدا داگیر دەکەن و بە هۆی ڕەگی قووڵ و بە هێزیانەوە، پێکەوە کاریگەریی ترسناکیان لە سەر سۆز و ئاگایی دەبێ. ئەوەی جێی سەرنجە ژیان لەگەڵ "بیرۆکە"یەکی بیر، لە کاتی ڕەگداکوتانیدا، لێی دەوەشێتەوە ڕەهاکانی تر پەنهان بکا و ڕەنگە ترسناکترین ڕەهاکان کە سۆز دەبزوێنێ، لە زۆربەی شوێنەکانی جیهانی سێیەم [بە تایبەتی] ئەو سێکوچکەیە بێ کە لە باوەڕی ئاینی و ئایدۆلۆژیا و سۆزی نیشتیمانپەروەری (بە هەردوو لقەکەیەوە: شانازی نەتەوەیی و نیشتیمانپەروەری) پێک دێ و ڕەنگە هەر یەکە لەوانەش تێکەڵی ئەوی تریان بێ، وەک لە بزووتنەوەی دینیدا ڕوودەدا و دەبێتە سیاسەت بەڵام پێناسە و ئامانجە دینییەکانی لەگەڵ هەموو بیرۆکەیەکی دژدا بە نەیاری دەمێنێ جا بیرۆکەکە باوەڕێکی دنیایی بێ یا لە دینێکی تری جیاوازەوە بێ کە چارەسەری جیاوازی بۆ بوونی خراپە پێ بێ. ئەو ئایدۆلۆژیانەی بیرۆکەی ڕەهای وەک [قەومایەتی] و ئابووری تێکەڵ دەکەن، پێکهاتەیەکی بێ وێنەی وا بەدەست دێنن کە پێکەوەژیان لەگەڵ دیموکراسی یا کۆمۆنیزمدا مەحاڵ دەکا چونکە [قەومایەتی] دەکەنە نیشانەی جیاکەرەوە بۆ تێکەڵنەبوون لەگەڵ غەیری خۆیدا... بەڵام ئێمە بە هۆی دەستنیشانکردنی ئامانجی ئەم ئەنجامگیری و لەکورتدان و نەبوونی مەرجی ڕاستدەرچوون و تەندروستی لە خۆشویستنی نیشتیماندا ئەوەندەمان مەودا بۆ فرەوانبوونەوە نییە ئەو حاڵەت و شێواز و سێکوچکە ناوبراوە لەخۆ بگرێ، چونکە کۆمۆنیزم بۆ خۆی، لەگەڵ غەیرەدا تێکەڵ نابێ مەگەر لە پەراوێزی سۆسیالیزم یا چوونە بەرەیەکەوە کە بە هۆی پێداویستییەکی کاتییەوە کە لە ڕێی هەوڵی بەدەستهێنانی دەسەڵاتەوە، خۆی هەڵیبژێرێ... بارودۆخی گۆڕاو، پێداویستی نوێ بەرهەم دێنێ بەڵام جیاوازی دوو باوەڕ کە هیچ شتێ کۆیان ناکاتەوە، وەلا نانێ.

ئافاتی بیری گردەبڕی کۆتایی ئەوەیە هەر لە سەرەتاوە، لە سەر باوەڕی ڕەهای بە ڕاستگەڕانی بۆچوونەکان هەڵچندرابێ، ئەوەش ئەو ئەنجامەی دەبێ کە بە ڕەهایی بە سەر هەموو بیر و بۆچوونێکی ناتەبادا باز بدا و ئیدی پێکەوەژیان لە نێوان باوەڕە ڕەها جیاوازەکاندا، لە کاتی هەوڵی گەیشتن بە دەسەڵاتدا، پڕ دەبێ لە دوودڵی و شڵەژان و گۆڕینەوەی گومان و تۆمەت. ئەگەر یەکێکیان دەسەڵاتی بەدەست هێنا، بۆچوونی نەیارەکانی لە بنەڕەتەوە پەک دەخا و ئەگەر پێویستیش بکا، لەناوبردنی تەواوی لەگەڵدا دێ. خۆبەزلزان چەند هەوڵ بدا بیانوو بۆ فەتوای هەمەسەرچاوە، بۆ لەناوبردنی نەیاری فکری بێنێتەوە، جگە لە ڕۆچوون بەو گومڕاییانەدا کە بۆ تێرکردنی ئارەزووی دڕندانە پێویستن، تا چڕنۆک و کەڵبە بخاتە کار و چارەسەری کێشە لە دەروازە فرەوانەکەیەوە و بە کاریگەرترین چەک کێشەکان چارەسەر بکا، هیچی تری لێ پەیدا نابێ.

ئەگەرچی کێشەکە وەک هەر کێشەیەکی تری کۆمەڵایەتی لە پەرەسەندن و گۆڕانکاریشدا بێ، دەبینین کۆنترینیان لە ڕووی مێژووییەوە ئەو ناکۆکییە ئاینیانەیە کە بە غەیبەوە وابەستەیە و وردەکاری ئەو ململانێیانەش لە کتێبی مێژوو و گێڕانەوە، بە وردەکاری و شێوازەوە پارێزراوون...

بەهەرحاڵ، عارەبی موسوڵمانی خاوەنماڵ لە ڕادەربڕین لەوەی کە دەبێ لە نێوان ئەو دوو بەشەی مەسەلەکەدا، لە لایەکەوە لە ڕووی دینییەوە چ بکرێ و لە لایەکی ترەوە لە ڕووی نیشتیمانپەروەرییەوە چۆن بکرێ، باشتر دەزانن چونکە شارەزاتر و ئاگادارترن و لەو لایەنەوە، جگە لە دوعای چاکە بۆ هەڵبژاردنی ڕاستترین و سەلامەتترین ڕێگای دوور لە هەڵچوون و ڕازیبوون بە مومکین و لەبەر ڕووناکایی یەقینی حەق کە چاوی ساغ و بۆچوونی پێگەیشتوو لێی بە هەڵەدا ناچن (هەمووان بچنە ئاشتییەوە) هیچم نییە بیڵێم، بە مەرجێ تەم بارچاو نەگرێ و ڕۆح مەیلی زاڵبوونی نەبێ...

خۆشویستنی نیشتیمان لای سەرجەمی هاوڵاتیان لە سەر یەک سکەی بەرژەوەندیی هاوبەشە و لێی دەوەشێتەوە میقدارێکی زۆر لە توندڕەوی و توندوتیژیی ڕوو لە فەتارەت پەک بخا بە مەرجێ لە بەر تیشکی سروشت و ئەو پێداویستییانەدا ڕەچاو بکرێ کە لێی کەوتۆتەوە نەک لەو لێکدانەوە و شیکردنەوانەی بە دڵی خوازیارانی کاولکاری و ملنەدان و مەسەلە زەبەلاحەکانن چونکە نیشتیمانپەروەری و خۆشویستنی نیشتیمان بانگی خۆشی و پەیامی ئەمان و مژدەی برایەتی و ئاشتەواییە و هەر بە سۆزی دایکایەتی دەچێ کە شیر و سۆز بە تەوژم هەڵدەڕێژێ و "سلام هي حتی مطلع الفجر – هەتا خۆرهەڵات هەر ئارامییە".

العراق ١/٧ و  ٨/٧/١٩٩٥

حەکیم کاکەوەیس لە عارەبییەوە کردوویەتی بە کوردی.

ناودارترین و گرنگترین داوەموو

مەسعوود محەمەد

حەکیم کاکەوەیس لە عارەبییەوە کردوویەتی بە کوردی

بەهەرحاڵ، زۆرینەی ئەو پەیوەندییە کۆمەڵایەتییانەی لێیاندەوەشێتەوە بەردەوامی بە ژیان بدەن، بە پێی سروشتی خۆیان و بێ ئەوەی کەس داوای لێ کردبن، لە سەر ئاڵووێر و پەیوەندی و گۆڕینەوەی بەرژەوەندی بەردەوامن و تەنانەت چاوی تیژ بە ڕوونی دەبینێ کە بەهێزترین پاڵنەر بۆ پێشکەوتنی شارستانەتی، بیر و داهێنان یا کار و بنیاتنان نەبووە، بەڵکو چڕوپڕیی پەیوەندییە مرۆییەکانی شارەکان بووە کەتیایاندا هەزاران هەزار بنیادەم بە لای یەکەوەن و سەردانی یەکتر دەکەن و ئاڵووێر لەگەڵ یەکتردا دەکەن و شارەزایی دەگۆڕنەوە و جۆرەها پێداویستی ژیان بەرهەم دێنن، کە هیچیان لە گونددا جێی پەیدابوون نادۆزێتەوە و تەنانەت شارە لە یەکتر دابڕاوەکانیش بەو شارانەڕا ناگەن کە کەوتوونەتە سەرەڕێی بە یەکتر گەیشتن. تەنانەت قوتابخانەیەک کە پەنجا خوێندکاری تێدابێ لە هەموو ڕوویەکەوە، دەکەوێتە دواوەی ئەو قوتابخانەیەوە کە سەدان خوێندکاری تێدان و هەر دەڵێی "شارستانەتی" وەک پەتا بە ناو جەنجاڵیدا بڵاو دەبێتەوە. باسمان لە سەر ئەمڕۆیە و بە سەر پاشەڕۆژدا بڕیارێکی وا مەدە سوودت لە بارودۆخی باو وەرگرتبێ چونکە ڕێی تێدەچێ پێشکەوتنی زانست و تەکنیک و نهێنییەکانی فیزیا و فەلەک و بایۆلۆژی و سایکۆلۆژی و (لۆژی)یەکانی تر، وا بکەن لە ماڵێکی یا چەند ماڵێکی ئارامی دراوسێ لە بۆشاییەکانی ئاسمانی دوای هەزار ساڵ، زەین ڕوون بێ و مێشک چالاک بێ.. لەم سەردەمەی ئێمەدا، بە قەدەر خودی شارستانەتی، پێویستە پەیوەندی لە هەموو شوێنێک هەبێ و ئەی خێراکردنی هاتوچۆ هەر بۆ ئەوە نییە خێرایی پەیوەندی کە پێداویستیی سەردەمە، دوو بەرانبەر بێتەوە؟ ئاسایشی مرۆڤ لە تەوەر و ئاسمان و لە بنی زەریا و شاری گەورەدا، لە سەر مانەوەی چینی ئۆزۆن وەستاوە و پێویست ناکا سەرمان بە کێشەی جەنگ و برسێتی و نەخۆشی.. و شتی لەو بابەتانەوە بهێشێنین، چونکە هەموو ئەوانە بە گەورەبوونی کونی ئۆزۆن دەبن بە خەیاڵ و دوای پینەکردنەوەشی ، ئەوجا دەبن بە شتێ بیری لێ بکرێتەوە. هەڕەشەی ئەتۆمیش ئەگەر مەترسییەکەی زیاتر نەبێ، هەمان ئاماژە دەکا. هەموومان بە بازنەیەکی داخراوی پێداویستیی پەیوەندی و داوە مووەکەی معاویە دەورە دراوین. ئیدی بە چاوی داخراو و گوێچکەی گیراوەوە ئەنجامگیری بکە کە هەر مرۆڤێکی هۆشی بەو ڕاستییەدا نەشکێ پێکهاتەکەی ناتەواوە و هەر کەسێکیش خۆی لێ گێل بکا بە بڕیاری پێشوەختەوە تاوانبارە، خۆ ئەگەر خۆگێلکردن بوو بە بەرەنگاربوونەوە یا هەوڵی کەمکردنەوەی مەترسییەکان، ئیدی بەرانبەر خۆی و ماڵەکەی و نیشتیمانەکەی و سەرجەمی مرۆڤایەتی دەبێ بە خیانەتکار و بیانووی گوێنەدانی بە لەناوچوونی گشتی نامێنێ چونکە مەترسی بارودۆخی لەو بابەتە ئەوەندە نەگبەتییە بەشی ئەوە بکا ئەرک بخاتە ئەستۆی هەموو مرۆڤێک ئەوەش وەک هاتنی مانگی ڕەمەزان و فەتوادان بۆ هاتنی و ڕۆژووگرتنی هەموو دانیشتوانی شار، جگە لە یەک کەس کە دەڵێ گوایە نەیبیستووە ئەوەش بە پێی شەرع گوناحبار دەبێ. ڕاستییەکەی، بەرپرسیارەتی مرۆ لە بارەی بەرژەوەندی گشتییەوە کە لە ئەستۆیدایە، لە بەرژەوەندی تایبەتی جێگیرترە، وەک نموونە دەڵێم ئەگەر خاشاکت لە ماڵەکەی خۆتدا پشتگوێ خست بە پێی یاسا سزا نادرێیت بەڵام ئەگەر فڕەت دایە سەر شەقام، سزا دەدرێیت و ئەگەر دراوسێکەت لە سەر ئەوە شکاتت لێ بکا کە حەوشەکەت کردۆتە زبڵدان و زیانت پێ گەیاندووە، سزا دەدرێیت. ئەوە و شتی تری وەک ئەوە داوەمووی پەیوەندی و وابەستەبوونن و دەبێ لە ڕووی بەرژەوەندی تایبەتییەوە گرنگییان پێ بدرێ، چونکە هەموو تاکێکی کۆمەڵگە بە هۆی پشتگوێخستنی خەڵکی ترەوە دەکەوێتە بەردەم ئازاردان و زەرەر، لە کاتێکدا خۆشی لە دیدی خەڵکی  ترەوە یەکێکە (لەوانەی تر) و هەمووان لە بەرژەوەندی و زەرەر، بە بێ جیاوازی یەکسانن... قسەش قسەی لە دوایە...

ڕۆژنامەی (العراق)  ١١-١١-١٩٩٥

حب الوطن... بشروط ٧

       مسعود محمد

هذه الملحوظة الاخيرة تنفتح علی عالم كريه و بين في لب لباب مقدسات الانسان علی غفلة منه في تلويث اطهر احساس عندە وهو يظن انه يزيد من انشداده الی دنيا المثل والكلمات فقد كان المنتظر من التقاء "حب الوطن" من وطنين متجاورين علی خط الحد الفاصل او الواصل بينهما ان تنهال علی شعبيهما بركات السماوات والارضين وتفاريح السلام والوئام والاخاء بوصفهما مجموعة بشرية اهتدت الی الرشد المنعکس من نورانية الهالة المحيطة بقدسية حب الوطن فالمفروض ابتداء ان الناس من ارومات و عقائد مختلفة اوطانا هي موضع تقديس سكانها شأنهم في ذلک كشأنهم في حب اطفالهم واموالهم وبيوتهم وشعاراتهم فلا يكون لذلك اي اعتبار او جدوی إذا تم نسيانه و تجاهله في التعايش والتجاور ولا امل لأي وطن في السلامة إذا لم يعم احترام (حب الوطن) كقيمة حضارية عامة شاملة للاوطان جميعا وتلك بديهية اولية لا تحتاج الی الحملقة فيها فإذا كنت تحد السكين لذبح وطن مجاور فكن علی ثقة إن السكاكين حولك من الجهات الاربع يتم شحذها لذبحك وذبح وطنك عند اول سانحة مواتية و لهم في ذلك حق مكتسب من كونك انت نفسك منشغلا بخراب بيت الآخرين. اقول هذا رغم علمي بكونك غارقا في تجاهل حقوق الآخرين نتيجة غرقك اذا كنت وطنيا بميزان قيم العالم الثالث... بعد المئة في انانية القصر الحقوق علی نفسك وقصر اللوم علی الآخرين.

الوطنيون المنتفضون بالتوثب والتثور في الدنيا عموما وفي العالم الثالث خصوصا يمارسون طقوس عماية الضمير وقصر النظر وتجنب الاصابة في قيامهم بالوفاء الخالص للوطن الام حين يتخذون من هذا الوفاء والولاء تبريرا لا يقبل النقاش لقلب وطنية الخصوم الی كفران و جحود و ضلال وجريمة يستحقون عليها ما يستحقه المجرم المحکوم بالاعدام في جريمة قتل عمد مع سبق الاصرار والترصد وهم في هذا لا يمتازون عن عابد صنم او غنم مشغول الفكر والروح بتقديس معبوده خارج كل نطاق للتعقل والتمنطق. إننا نجد في هذا الباب افانين من الانبهار الارعن والتفاني الذاهل لا نجده إلا في اندر الاحوال بصدد الفناء في الحق الصريح الذي لا يعتوره شك، ذلك ان الحق الخالص الذي منهجه واضح ومتساوق مع الطبائع غني عن افتعال المبررات لە وتعويد النفس علی اتباعه بزيادة تجميله وتشويه ماعداه فالباطل احوج من الحق الی المبررات والبراهين المفبركة فيكون رسوخه في العقول المظلمة اعمق جذرا عن سبيل دوام تبشير المبشرين لها علی سد منافذ الشك فيها وفتح ابواب التخوين علی غيرها من العقائد، ثم ان العقول المتشربة للباطل اطوع للافكار الساذجة المحلاة بالتلفيق الشهي فما اسهل اعتناق الجاهل المسطح بالحوتة والمنحوتة في تفسير الخسوف والكسوف بقياسه الی صعوبة هضم علم الفلك وثبات الشمس ودوران الارض والقمر الی آخر المقالة التي تدوخ فيها العقول... وللكلام بقية.

جريدة (العراق) ١٧/٦/١٩٩٥

سەرمایەی سەرەخۆرە!

قەززافی، ئەگەرچی بۆ میللەتی خۆی باش بوو و کەسی لە لێبیا نەهێشت برسی و بێخانوو و بێپارە بێ، بەڵام هێواش – هێواش، سەرمایەی خۆشی لە بانکەکانی ڕۆژاوا زیاد دەکرد. ئیدی پارە پاشەکەوتکراوەکەی ئەوەندە زۆر بوو، نەک یەک وڵات، بگرە چەندین وڵاتی پێ بەڕێوە بچێ. ئەوجا بۆ خواردنی ئەو پارە زۆرە، پیلانیان لێ کرد و ڕووخاندیان... پارەکەشی، دوای ئەوەی سەری خوارد، خورا.

سەرانی کوردیش بەو باوەڕەی بە ڕۆژاوا و داگیرکەرانیان هەیە و بەو بێمنەتییەی بەرانبەر میللەتی خۆیان هەیانە، بە هەمان ئاڕاستەدا دەڕۆن... ماوەتەوە ئەوەی سەرمایەکانیان ئەوەندە ببێ یەک دوو دەوڵەتی پێ بەڕێوە بچی تا بۆ خواردنی، بە یەک ئاماژە سەریان بخۆن... و کەسیش بۆیان خەمبار نەبێ!.

(john perkins) لە مرۆکوژی ئابووریدا دەڵێ: وڵاتێک وەها دەکەینە بن قەرزەوە، لە بنی دەرنەچێ. ئەوجا خۆمان بڕیار دەدەین چۆن ئەو وڵاتە بەڕێوە بچێ و چارەنووسی بە کوێ بگا. کە نموونەش دێنێتەوە، باسی موسەددەق و شای ئێران و سەددام... و زۆر کەس و شوێنی تر دەکا، کە چۆن قەرز و پارە بوون بە هۆی ڕووخاندن خۆبەدەستەوەدانیان!. پێرکینس باسی ئەوەش دەکا ئەوەی بە گوێی نەکردبن، ڕووخاندوویانە!.

تۆ بڵێی سەرانی کورد لەو مەستبوونە کوشندەیە بەئاگا نەیەنەوە کە تێی کەوتوون؟!... لە ڕووی دڵسۆزیمەوە بۆ نیشتیمان و نەتەوەکەم، پێیان دەڵێم: ئاگادار بن، نەک هەر پێشتان، بگرە هەموو دەوروبەریشتان هەڵدێرە، بەڵام داڕمانتان، مەسەلەی کات و کەڵەکەبوونی پارەیە و هیچی تر!. هەر کاتێ کاتی هات و کەسێ یا لایەنێکی کوردی گونجاو هەبێ، یا سامانەکەتان هەندێ دەردیان دەرمان بکا، "ڕێکەوتننامەیەکی جەزائیر"تان بۆ ڕێکدەخەن و بە سەر ئەو میللەتەدا دەڕمێن!.

میللەتەکەشتان لێتان بێزارە و ئەوەش بەشی ئەوە دەکا بکرێ بە بیانووی لاکەوتنتان. هەر کەسێ بکەوێتە بەر درووشمی "بڕووخێ دز!"ەوە، یا لە نواندنی جەماوەیدا دەنگدەران، دەنگی خۆیان بخەنە ئاودەستەوە، دەست لە کار دەکێشێتەوە. ئایە ئێوە وەها بە تۆڕی دوژمنی خۆتانەوە بوونە کە نەتوانن دەست لە کار بکێشنەوە یا ئەوەی کۆتان کردۆتەوە، بەشی ئەوە ناکا لابدێن؟!. بە داخەوە مەترسیی گەورە دەبینم لە ڕێی ئێوەوە بەرەوڕووی ئەم نەتەوە و نیشتیمانە دەبێتەوە!

... سەرۆکایەتی هەرێم و

١. سەرۆکی داهاتووی هەرێم، هەر کەسێ بێ، هەر دەبێ گوێڕایەڵی حیزبەکان و ڕێکەوتننامە و دەستووری حیزبەکان بێ، چونکە نە دارایی وڵاتی لە بەر دەستدا دەبێ، نە لەشکری حیزبەکانیشی لە پشت دەبێ. ئیدی یا دەبێ خۆی عیبرەت بکات و وەک قەرەقۆز هەڵسوڕێ تا دوای ماوەیەک، ئەویش دەبێ بە ملیاردێرێکی تر و کڕ دەبێ، یا ئەوەی خۆی دەپاڵێوێ سەر بە دوو حیزبە دەسەڵاتدارەکە بێ کە بەوەش هیچ ناگۆڕێ!. کەواتە چارەسەر ئەوە نییە کەسێ خۆی بۆ سەرۆکایەتی هەریم، یا بۆ سەرۆکایەتی حکوومەت هەڵبژێرێ، بەڵکو ئەوەیە بە یاسای گردەبڕ داهاتی وڵات (بە نەوتیشەوە) بخرێتە بەر دەستی پەرلەمانێکی شەرعییەوە تا بە پێی پلانی نیشتیمانپەروەرانە ڕەفتاری پێوە بکات و لەشکریش بە فلتەری پەرلەماندا بخرێتە ژێر فەرمانی سەرۆکی هەرێم، یا سەرۆکی حکوومەت، جا ئەو دووە، هەر کەس دەبن با ببن. بەوەش سامان و لەشکر لە بن دەستی سەرۆک و سکرتێر و مەکتەبی سیاسی حیزبەکان دەردەچن. دەی جا کام حیزبی سەر بە دەسەڵاتی ئەمڕۆی کوردستان بەوە ڕازی دەبێ؟. بە دڵنیاییەوە، نە پارتی بەوە ڕازی دەبێ نە یەکێتی و تەنانەت جێگری سکرتێری یەکێتیش، کە لەشکری تایبەت بە خۆی هەیە و خاوەنی نیمچە حکوومەتێکە، بەوە ڕازی نابێ. ئیتر کێ دەیەوێ ڕیشی بتاشرێ و ئاوێنە بدرێتە دەستییەوە، با بفەرموێ و خۆی بۆ سەرۆکایەتی هەرێم یا سەرۆکایەتی حکوومەت بپاڵێوێ!.

٢- کێشەی پاڵێوراوی تازە بۆ سەرۆکایەتی هەرێم و سەرۆکایەتی حکوومەت، لە سەرەتادایە، دوێنێ (٢٢/١١/٢٠١٦) لە هەولێر مەلایەک کە ناوی (د. وشیار ئیسماعیل) بوو، تیرۆر کرا. کێ ناحەزی ئەو پیاوە بوو و بۆچوونەکانی دژی کێ بوون، ئەوە کاری من نییە، بەڵام کاری منە داوا بکەم هەر تاوانێک کە ئەنجام دەدرێ، بە یاسا یەکلایی بکرێتەوە نەک بە دەمداخستن و کوشتن، جا ئەو تیرۆرە، دەستی لایەنێکی دەسەڵاتی تێدابێ یا لایەنی نەیاری دەسەڵات یا نەیاری حیزبەکەی خۆی، جیاوازیی نییە!. ئامانجی من ئەوەیە ماتریالست و پیاوی ئاینی و نەتەوەیی و هی تریش، لە دەربڕینی ڕای خۆیاندا مافی وەک یەکیان هەبێ و ئازاد بن.

گوێم لە هەندێ گوتاری د. وشیار ئیسماعیل گرت، بۆم دەرکەوت بە قەدەر دڵسۆزییەکەی بۆ دینی خۆی، دڵسۆزی نەتەوە و نیشتیمانەکەشێتی. کەواتە ئەو فیشەکەی ئەوی کوشت، ئامانجی منیشی بریندار کرد. ڕەنگە ئەوە هۆکاری سەرەکیی کوشتنی ئەو مرۆڤە بووبێ... دیارە نابێ کەس دڵسۆزی نیشتیمان و نەتەوە بێ!... ڕۆژ ڕۆژی شتی ترە!.

لەگەڵ تیرۆرکردنی ئەو مەلایەدا، بیرم بۆ ئەوە چوو بڵێم: "چاکی مەکەن با خراپ نەبێ!". مادام لە هەولێر پارتی دیموکرات باڵادەستە، خوێنی ئەو مرۆڤە لە ئەستۆی دەزگاکانی ئەواندایە و پێویستە زوو، بێ ئەوەی کۆمیتەی دۆزینەوە یا بزرکردنی تاوانی بۆ دابندرێ و کەسێکی باڵادەستی حکوومەت خەڵکانی تر ڕاسپێرێ، پۆلیس و ئاسایش ئەرکی خۆیان ئەنجام بدەن و بکوژەکەی بدۆزنەوە، ئەگەر بکوژەکە هەر کەس و لایەنێ بێ!. کە دەبینین لە سنووری دەسەڵاتی پارتیدا سەر و برۆ دەتاشرێن و لە سەر فوول لایتێک گەنجی کورد دەکوژرێ، بمانەوێ یا نەمانەوێ، گومان دەچێتە سەر دەزگاکانی دەسەڵاتدارانی هەولێر. خۆ ئەگەر ئەو دەزگایانەیش بێ منەتن، ئەوە هەر ئەوەمان بۆ دەمێنێتەوە کڕ بین و بۆ هەر مردنێک و کوشتنێک و تیرۆرکردنێک و سەر و برۆتاشینێک، لە بەر خۆمانەوە بڵێین: "إنا للە وإنا اليە راجعون... حسبي اللە ونعم الوکيل!". واتە بە کورتییەکەی: هەواڵەی خوا بن!.

بایکۆتی کەرەسەی تورک: با کەرەسەی تورکی حەرام بکەین

هەر کەرەسەیەکی تورک کە دەیکڕین، ئەگەر یەک پاکەتە ماستیش بێ، لە ئەنجامدا دەبێتە فیشەکێک و بە دڵی کوردێکەوە دەنرێ... دەبێتە دەنکە شقارتەیەک و ماڵە کوردێک دەسووتێنێ، جا لە باشوور بێ یا ڕۆژاوا یا باکووری کوردستان. ئەمڕۆ لە ڕواڵەتدا، تورکیا دۆستی بەشێکی باشوورە، بەڵام تورکەکان بە ئاشکرا شەڕی ڕەگەز دەکەن و قەبووڵ ناکەن لە مەڕیخیش کورد دەوڵەتی هەبێ و جگە لەوەی ئاینیش لە دژی کورد بەکار دێنن، دەڵێن: ئەگەر خودا پشتی کورد بگرێ، تورک لێی هەڵدەگەڕێتەوە. ئەوان ئاوها دوژمنایەتی کورد دەکەن!

ئەو دەمەی "ئۆجەلان" لە ئیتالیا گیری خواردبوو و دادگا ڕەتی کردەوە ڕادەستی تورکیای بکاتەوە، تورکەکان نەک هەر بایکۆتی کەرەسەی ئیتالییان کرد، بگرە دوکاندارەکانیشیان، هەر یەکە و لە ئاستی خۆیەوە، چی کەرەسەی ئیتالییان هەبوو، تووڕیان دەدایە سەر شەقامەکان. جگە لەوەش، تورکیا هەڕەشەی کرد بایکۆتی کەرەسەی هەموو ئەوروپا بکا.

ئەی بۆچی کورد بەرانابەر ڕەفتاری تورکیا هەڵوێستی نەبێ؟. بەرهەمی خۆماڵی، ئەگەر دوو هەندەی کەرەسەی تورکیش گران بێ، ئەرکە بە سەر شانمانەوە خۆماڵییەکە هەڵبژێرین چونکە لە لایەکەوە پشتگیری بەرهەمی نیشتیمانی دەکەین و لە لایەکی ترەوە ناڕەزایی خۆمان بەرانبەر ڕەفتارەکانی تورکیا دەردەبڕین.

تورکیا، بەر لەوەی هەڕەشە بێ بۆ باکوور و ڕۆژاوای کوردستان، هەڕەشەیە بۆ باشوور... ئەوە تورکیایە و لە مێژووی نزیکدا ئەوەی بۆ کوردی لایەنگری خۆشی سەلماندووە.

با نەبینە هۆکاری کوشتن و ماڵوێرانی کورد... نا بۆ بەرهەمی تورکی!

کوردینە هیممەتێک!.

سەرنج: تکایە هەر کەسە و لە لای خۆیەوە شەیری بکا و بە پێی توانا وێنەی گونجاو بۆ بابەتەکە دابنێ. 

ئەمنستی: سەدان ماڵە عارەب لە کەرکووک دەردەکرێن

هەواڵەکانی تەلەڤزیۆنی سویدی (Stv nyheter):

ڕێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی (ئەمنستی ئینتەرناشناڵ)، بەرپرسە کوردەکان بەوە تۆمەتبار دەکا کە سەدان خێزانی عارەبە سوننەکان لە کەرکووک دەردەکەن.

لین مەعلوف (Lynn Malouf) کە جێگری چاودێری ڕێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتییە لە بەیرووت، لە ڕاگەیاندراوێکدا دەنووسێ: بە زۆر هەڵکەندن و دەرکردنی عارەبی سوننە لە ماڵی خۆیان، نایاساییەکی توندە. پێویستە بەرپرسە کوردەکان یەکسەر لە دەرکردن و وێرانکردنی ماڵی عارەبە سوننەکان بوەستن.

باشە؟!. لە لایەکەوە، ئەو ڕێکخراوە بۆ هەڵکەندنی کورد و قڕکردن و ئاوەرەکردنیان، لە ماوەی دەیان ساڵدا فززەی لێوە نەهاتووە، بەڵام بۆ دەرکردنی ئەو عارەبانەی کە پەنا دراوون، (ئەگەر دەرکرابن!!) هاواری لێ هەستاوە. لە لایەکی ترەوە، ئەوە هەڵەی کوشندەی بەرپرسە کوردەکانە کە هەر لە سەرەتاوە ڕێیان بەو عارەبانە دا بچنە ناو شاری کەرکووکەوە و کامپێکیان بۆ تەرخان نەکردن.

ئاشکرایە ئەو ژنە عارەبە (لین مەعلوف) ئەو کەسایەتییە نییە گوێی لێ بگیرێ، بەڵام بارودۆخی کورد ئەوەندە ناسکە، زۆر ڕێی تێدەچێ ئەو ڕاپۆرتەی لێ ببێتە بەڵاو و هۆکاری کارەسات، دەنا هەواڵەکانی دنیا بۆچوونەکەیان بە گرنگییەوە بڵاو نەدەکردەوە.

دە فەرموون، ئەوا عارەبی ئاوارە، وەک قولابی ماسی لە قوڕگی کورد گیر بوون و بوون بە سەرباری هەموو ئەو بەڵایانەی بە سەر کورددا هاتوون. لە کاتی ڕووخانی بەعسەوە، چەندین دەرفەت بۆ وەدەرنانی عارەب ڕەخسان، کەچی بەرپرسەکان، وەک کۆیلەی عاقڵ و گوێڕایەڵی مەولاکانیان، بوون بە بەربەست لە بەردەم پاكکردنەوەی کەرکووکدا و نە خۆیان هیچیان کرد، نە ڕێیان دا خەڵکی کەرکووک خەمی شارەکەیان بخۆن!.

من نازانم ئەم بەرپرسانە دۆستی کوردن یا ترسناکترین و سەرسەختترین دوژمنی کوردن!... ئایە ئەمانە، هەر لە بنەڕەتەوە لقێک نەبوونە لە (حیزبی بەعسی عەرەبی ئیشتراکی)؟. ئاخر لەوە دەرچووە حیسابی کاڵفامی و بێعەقڵی و نەزانی بۆ بەرپرسە کوردەکان بکرێ، بە تایبەتی ئەوانەی کەرکووک!.

مام جەلالی بەڕێز، کە ماوەیەک بوو بە سەرۆکی عیراق، چی دەست کەوت و چ سەروەرییەکی بەو پۆستە بۆ کورد و تەنانەت بۆ خۆشی بەدەست هێنا، کاک مەسعوودی بەڕێزیش لە سەرۆکایەتیکردنی "هەرێم"، بەم شێوەیە کە کەرکووک لە دەست بدا، هەر ئەوەندەی دەست دەکەوێ!!.

ئایە ئەمانە لە مێژوو سڵ ناکەنەوە؟!. ئەمانە بیر لەوە ناکەنەوە بە کام دەرگادا دەچنە ناو مێژووەوە؟!.

ئەو هەرایەی ئەمنستی بەرپای دەکا، نیشانەیەکی زەقە بۆ بەقوڕدابردنی چارەنووسی کەرکووک... ئەگەر بۆ هیچ شتێ گوێ لەو ڕێکخراوە نەگیرێ، بۆ مەسەلەی کورد، بە چارەنووسی ڕەش و سەرکردەی خەمساردەوە، دەبێتە کارەسات!!.

سەرکردەی کور!!.. لێخوڕن، دەشتە!! ببن بە ملیاردێر و دوایی لە کون و کەلەبەری ئەم جیهانەدا، خۆتان لە چاوی هەموو منداڵێکی کورد بشارنەوە تا ڕۆژێکی گلۆر دەبنە ناو گۆڕەوە و ئەوەی بۆ نەوەکانی خۆتانی جێدەهێڵن، تەنها شەرمەزارییە!.

سەرنج: ئەم وێنەیەش لەگەڵ ڕاپۆرتەکەدا بڵاو کراوەتەوە

گرێکوێرەی دڵگەورەیی کورد

گرێکوێرەیەک، کە نەک هەر لەوە دەرچووبوو بە دەست بکرێتەوە، بە ددانیش بۆم نەدەکرایەوە، ئێستا بە گوتەیەکی مامۆستا مەسعوو محەمەد، کە کاک بێستوون جەلیزادە (Bestoon Jalyzada) لە کتێبی ژیان و جیهانبینی وەریگرتووە و بە دیوارەکەی خۆیەوە هەڵیواسیوە، خۆی بە دەستەوە دا و بە ئاسانی کرایەوە. ئەو خەسڵەتی دڵنەرمی و مێواننەوازی و لێبوردەییەی کورد بەرانبەر بێگانە و تەنانەت بەرانبەر دوژمنی خۆشی هەیەتی، جێی سەرسوڕمانم بوو و لێم ببوو بە مەتەڵ و هۆکارەکەیم نەدەدۆزییەوە. جارێ بۆ هۆی جوگرافی و کەشوهەوام دەگێڕایەوە و جارێ دەمخستە ئەستۆی ئاینی کۆنی کورد و هەندێ جاریش دڵگەورەیی و بەرچاوتێری. ئەگەر بەوانەش دڵم دانەکەوتبا، دەمگوت بە هۆی پەروەردەی حیزبەکانەوە، هەستی برایەتیی کورد بەرانبەر بە دوژمنیش سەری کردووە!. لەوە گەڕێ کە بینیمان لە ڕاپەڕینی ١٩٩١دا، دەیان هەزار سەربازی کوردکوژ و ئەنفالچی کەوتنە بەر دەستی کورد، کەچی ئەوپەڕی خزمەت کران و برایانە بەڕێ کران. بۆچی؟! خۆ قەرزاریان نەبووین و چاکەشیان بە سەرمانەوە نەبوو!. پێم وا نییە تەنها بە چاکەخوازی و خێرخوازیی کورد ئەم مەتەڵە هەڵبێنن بەڵکو شارەزای چەندین بواری دەروونی و مێژوویی و کۆمەڵایەتی و شتی تری دەوێ.. ئاخر من کە لە جێیەکدا گوتوومە مەسعوود محەمەد زەریایەکە و ئێمە بە دیاریەوە وەستاوین و تا چۆکمان تەڕ بووە، بە هۆی ئەم جۆرە بۆچوونە وردانەوە ئەوەم گوتووە.

مامۆستا مەسعوود محەمەد نووسیویەتی: "لە ناو عەرەب، بە زۆری هەرە زۆر لە موقارەنەدا چاکەی خزمەتگوزاریی کورد دەڵێنەوە. ئەم مێرخاسییەی کوردی نێوان بێگانە هی پەروەردەی سۆربۆن و ئۆکسفۆرد نییە، بەڵکو میراتە هەرە مەلعوونەکەی بێدەسەڵاتییە کە ترسی ناوزڕان و سزادان دەیکاتە شەهادەی (حسن سلوک). دەزانم و دیتوومە، لە هەندێ ساڵی ئاشتیی نێوان کورد و حکومەتی بەغدا هەزاران عەرەبی بەغدا و بەسرە دەڕژانە شار و ئاوەدانییەکانی کورد و بێ مزە و بێ مەمنوونییەت لە لایەن خەڵکەوە، نەک لە لایەن خاوەن ئوتێل، دادەکران. ماڵم حەقە عەرەبەکەش لێی بەزیاد بێ دوای کەیف و سەفای خۆی باسێکی ئەو میواننەوازییەی بە چاکە دەگێڕایەوە، بەڵام قەت و قەت دانیشتویەکی بەغدا و بەسرەی عەرەب کوردێکی ئاوارەیان دانەکردووە".

بەڵێ بۆ وەدەستهێنانی (حوسنی سلووک)، کورد نەک هەر دەرگای لێ کردوونەتەوە و لە کاتی دەستڕۆیشتندا چاوپۆشی لە بکوژی میللەتەکەی و سووتێنەری خاکەکەی کردووە، بەڵکو بەرگری لە ئەنفالچییەکی وەک خەزرەجی و سوڵتان هاشمیش دەکا و تەنانەت بۆ ئیعدامکردنی سەددامیش ئیمزا ناخاتە سەر کاغەز.. ئەوانە هەوڵدان نین بۆ بەدەستهێنانی شەهادەی (حسن السلوک) تا بیسەلمێنین منداڵگەلێکی عاقڵین؟!. ئەدی عارەب بۆچی قەت ئەوانەیان لە چاو نییە و حیسابیان بۆ ئەو (حووسنی سلووکە)ی کورد نەکردووە و نایکەن؟!. پێم وابێ بە هۆی هەمان دڵگەورەیی و مێواندۆستی و چاوپۆشییەوە حەویجەشمان لە قەبێڵیان کرد و دواتر، نەک هەر پێیان نەزانی، بەڵکو بوون بە هۆی تەعریبکردن و وێرانکردن و فەرهوودکردنی هەموو دەڤەرەکە، بە بان و بنی کەرکووکیشەوە. ئاخر ئەوان کورد بە موالیی خۆیان دەزانن و هەر چاکە، ئەگەر بە زارەکیش بێ، جاروبارێ باسی مێواننەوازیی کورد بکەن.

بەڵێ مامۆستا مەسعوود محەمەد گرێکوێرەکەی بە ئاسانی کردەوە و دەریشیخست بۆ چی کورد لە کاتی دەستڕۆیشتندا، تۆڵەیەکی یاسایی لە سەددام نەکردەوە و بۆ ئیعدامکردنی ئێمزای نەکرد. بەرگریکردن لە سوڵتان هاشم و خەزرەجی و ئەنفالچییەکانی تریش، پلەی شادی (حسن السلوک)ی کوردیان بەرز کردەوە. ئەگەر دەشڵێن بۆچی لە جاشە ئەنفالچییەکان خۆش بووین، جاش لە سەر ئاغاکانی کورد حیسابن و دەخرێنە سەر چاو!... جاش، منداڵی بەنازی ئاغاکانمان بوون!.

بۆچوونێک لە سەر (ی)ی نیسبەت

کاک دکتۆر هێمن خورشید، نووسینێکی لە سەر بەکارهێنای (ی)ی نیسبەت لە دیواری فەیسبووکی خۆیدا بڵاو کردۆتەوە، بە ڕاستی هی خوێندنەوەیە، ئەگەرچی مەرجیش نییە باوەڕی تەواو بە بۆچوونەکانی بهێنیت و قسە لە قسەیدا نەکەیت، چونکە ئەو بوارە، ئەگەر ئەمسەری دیار بێ، ئەوسەری دیار نییە و بە هۆی بێ (مەرجەعی)یەوە، بووە بە کاری سەلیقەی تاکەکەسی و ناوچەیی. ئازیزێکیش بە ناوی (محەمەد سۆزلەر)ەوە وەڵامێکی بۆ نووسیوە، بەڵام بە شێوازێکی نەختێ توندی ناپێویست.

ئاسان نییە یەک کەس ئەو ئەرکە قورسە بخاتە ئەستۆی خۆی و بە هەموو کەسیشی بسەلمێنێ کە بۆچوونەکانی ڕاستن. هەموو میللەتێک کۆمیتەی تایبەتی بۆ زمان هەیە و دەبێ بە سەرچاوە. کۆڕی زانیاری کورد لە حەفتاکانی سەدەی پێشوودا، بە مەسعوود محەمەد و هەژار و هێمن و عەلائەددین سەججادی و ئەوڕەحمانی حاجی مارف و زۆر لێهاتووی ترەوە، خەریک بوو ئەو ڕۆڵە ببینێ بەڵام لە سەرتای ڕێگادا لێی ناهومێد کراین. دەبێ سەرچاوەی زمان کۆمەڵێ خەڵکی شارەزای وابن، کە کەسێکی وەک من، بۆ لێحاڵیبوون نەبێ، نەتوانێ قسە لە قسەیاندا بکا. ئەگەر ئێستا خەڵکانێکی وەک، بۆ نموونە، عەزیز گەردی و فەرهاد شاکەلی و فەهمی کاکەیی و ئەمجەد شاکەلی و جەلیل کاکەوەیس و حەمەکەریم عارف و خەڵکی تری بەئەزموون، دوور لە حیزبایەتی و کەشوفشی دەسەڵات، سەرشار، یا کۆڕی زمانیان بەڕێوە ببردایە و لە هەموو بوارێکدا دەستیان کراوە بوایە، ئەم وردەکێشانەش بۆ خۆیان چارەسەر دەبوون. بەڵام کەسانێک کە نەتوانن دوو ڕستەی ڕەوانی کوردی داڕێژن و ببن بە سەرقافڵە، دەبێ جارێ هەر لە ململانێدابین و ئەم وردە دەمەتەقێ و سەرگەرمییە بەردەوام دەبن.

جارێ با بڵێین لە جێی پێویستدا، (ی)ی نەسەب بۆ هەموو وشەیەک دادەنێین، ئیدی کۆتایی وشەکە بە هەرچییەک دێ، با بێ: چۆن دەڵێین کوندەی پینەکراو و مامری سەربڕاو، ئاوهاش دەڵێین (دەرزی)ی دوورمان و (نالی)ی کورد و (با)ی پایز و (قەتێ)ی گەرمیان و (ترۆزی)ی خاسە... ڕەنگە ئەو بۆچوونەم لە نووسیندا کردبێ بە بنەما و لە سەری بەردەوام بووبم و کەسێکی تریش، شێوازێکی تری کردبێ بە بنەما. لە گەرمیان، ئەوەندەی کرابێ (ی)ی نەسەب وەلا نراوە، بەڵام وەک کە دەڵێین: بەرد زل، عەرد تەخت و ماڵ باوکم... و بە قەولی عەزیز گەردی سکوونەکە سکوونی نەسەبە، ناتوانین لە بای پایز و هەوای گەرم و شنەی شەماڵ و... لەو (ی)ی نەسەبە بخەلەسێین. ئەمەش بۆچوونێکی جوانی فەرهاد شاکەلییە، کە خۆی گەرمیانییە و خەریکی زمانە.

بەڵام گەلۆ! لەولاوە مامۆستا مەسعوود محەمەد، بە پشتبەستن بە زمانی پەهلەوی، دەست دەخاتە ئەو بۆچوونەی منەوە و ڕێک پێچەوانە، یا پشتەوشاری دەکاتەوە و هەر دەقاودەق دەڵێ: [هەموو ئەو وشانەی کۆتاییان بە (ی) دێت، وەک ماسی، سپی، ترۆزی... لە نیسبەتدا "ی" بە خۆیانەوە ناگرن. ئنجا ئەگەر بڵێین "ماسیەکی، سپیەکی، ترۆزیەکی..."، ڕێژەیەکی ڕەسەنی کوردیمان بەکار هێناوە. ئەو وشانەش کە (وصف)یان تێدایە ئەگەر "ی"یان بە دوادا هات، بۆ لای تەجرید (Abstract)یان دەباتەوە وەک جوانی، ئازایی، لەسەرخۆیی... لێرەشدا کە گوتمان: "جوانەکی، ئازایەکی، لەسەرخۆیەکی..."، لە گرفتی تێکەڵبوونی نسبەت و تەجرید ڕزگار دەبین].

جا یا دەبێ بۆچوونەکەی مامۆستا مەسعوود محەمەد پشتگوێ بخەین (کە ناکرێ پشتگوێ بخرێ) و لەسەر بۆچوون و شەڕی خۆمان سوور و بەردەوام بین، یا نەختێ بە دیار بۆچوونی ئەو زاتەوە بوەستین و بیکەینە پێوەر، نەک بۆ بۆچوونی بەرانبەر و نەیار، بەڵکو پێش ئەوان، بۆ بۆچوونی خۆمان، وەک من لێرەدا هەوڵم داوە بۆ بۆچوونی خۆمی بکەمە پێوەر و بە دیار شێوازی بەکارهێنانی نیسبەتەوە بوەستم.

ساڵەهای ساڵە بژێووم لە سەر بیری مامۆستا مەسعوود محەمەدە، کەچی دەبینم لە ڕوووی زمانەوە، کەرەسەکانی هێند قورسن، پێم ناکرێ پێڕەوییان لێ بکەم. ئەی دەبێ کاکە دکتۆر هێمن و کاکە محەمەد، بە ئاسانی پەیڕەوی لێ بکەن یا ئەوەندەیان توانا هەبێ بۆچوونەکانی ڕەت بکەنەوە.

بۆ قسەکردن لە سەر هەندێ بابەتی سەر بە ڕێزمان، سەلیقەی ناوچەیی خۆمان بەش ناکات، بەڵکو پێویستیمان بە شارەزایی هەیە لە ڕەگ و ڕیشاڵی زمانەکەمان و زاراوەکانی تریش، کە نووسەرانی ئەم سەردەمە، مەگەر بە دەگمەن، دەنا خۆیانی پێیانەوە خەریک ناکەن. جارێ کێشەی زاراوە (مصطلح) کە لە وەرگێرانی دەقێکی ئەدەبیدا یەخەمان دەگرێ، بۆتە کۆسپی سەرەڕێی وەرگێڕان کەچی وەرگێڕ هەیە، بێ ئەوەی بیری لێ بکاتەوە، دایدەپاچێ و هیچ کوێشی ناهێشێ!!. لە یەکێ لە کارەکانمدا ڕێژنەی بارانم بە "کوندەی سەروخوار" داناوە، خوێنەرێک لێی پرسیم: "دۆستیڤسکی کوندەی بەکار هێناوە؟!". زاراوە، هەر لە کوردیدا کێشە نییە، بەڵکو لە زمانەکانی تریشدا کێشەیە و هەندێ جار هەمان ئەو زاراوەیە بەکار دێنن کە لە دەقەکەدا هەیە، چونکە شتێکی بەرانبەر لە زمانی خۆیاندا نابیننەوە. لە بواری پیشەسازیدا، هەر لە کۆنەوە سوید لە دوای ئەڵمانیا و بەریتانیاوە بووە. لەبەر ئەوەی کەرەسەی پیشەسازی لەو دوو جێیەوە هاتوون، زاراوەی بواری پیشەسازیش لەگەڵ کەرەسەکاندا، لەو دوو جێیەوە بۆ ناو بواری پیشەسازی سوید هاتووە و لێیان نابنەوە. کەچی لە بواری سەهۆڵشکاندن و بەفرماڵین و ڕاودا، سوید لە دوایانەوە نییە.

من بەشبەحاڵی خۆم، کە دەبینم زمانی کوردی هێشتا بە زندوویی ماوەتەوە، خۆم بە قەرزاری ئەو شاخانە دەزانم کە زمانەکەشمان وەک خەڵکەکەمان، پەنایان بۆ برووە و بۆ مانەوە، خۆیان تێیاندا شاردۆتەوە، دەنا دەبوو کوردی، دوای ئەو سەدان ساڵە ژێردەستەییە، نەمابا.

من پێم چاکە ئەم بابەتە، پێش هەموو کەسێک، لە لایەن منەوە، یا دابخرێ یا هەر وەک پرسوڕا قسەی لەسەر بکرێ، نەک وەک بڕیاری گردەبڕ، تا ڕۆژێکی لەو بۆچوونانەی مامۆستا مەسعوود محەمەد تێدەگەین و توانستی ئەوەمان دەبێ لەسەری بدوێین، ئەوەش شارەزایی لە ئاڤێستا و پەهلەوی دەوێ. ئەدی دکتۆر هێمن و کاک محەمەد و ئەوانەی لایک و کۆمێنت لە سەر بۆچوونەکان دەکەن و دەنووسن، بۆچوونێکی تریان هەیە؟!

قەومپەرستی، نابێتە پێچەوانەی مرۆدۆستی

پێ ناچێ پێچەوانەی ڕەگەزپەرستی (بە واتای قەومایەتی)ی میللەتێکی ژێردەستە، مرۆدۆستی بێ. ئەگەر وا بێ، دەبوو کوردی ناڕەگەزپەرست، نە شارپەرست بوایە نە عەشرەتپەرست و نە حیزبپەرست، کە هەرسێکان پەتای ناوخۆن و لە ڕەگەزپەرستی ترسناکترن. مادام لەو ڕووەوە لە کورد مرۆدۆستتریش نییە، خۆ دەبوو دوو دۆستیشی هەبا!. ئەوەندە مرۆدۆست بووین، لە ناخەوە دژی "کورد و کوردستان" هیتافمان دەدا و بانگەشەی برایەتیمان لەگەڵ ئینس و جندا دەکرد. بانگەشەی برایەتیی چینایەتی و دینایەتیمان دەکرد، بەڵام کە بە ئاگا هاتینەوە، خاکی ژێرمان فرۆشرابوو و هەر یەکەشمان کرابوو بە دوژمنی ئەوی تر. من پێم وایە ڕەگەزپەرستی – بە واتای قەومایەتی - پێچەوانەی ئامادەبوون بێ بۆ کرێگرتەیی و خاکفرۆشی، یا بڵێین: ئامادەبوونە بۆ دۆڕاندن و لەدەستدانی ئەوەی مرۆ پێی پیرۆزە!! ببوورن! بۆچوونەکەم، بۆ خۆشم توندە، بەڵام ئەگەر ئەوێ هەواری بێ، من بڵێم چی؟. دە تۆ وەک من بیر مەکەرەو و دەستی سۆز بە سەر عارەبە لێقەوماوەکانی کەرکووکدا بێنە، بزانە ئەنجامەکەی چۆن دەبێ!. 

لە تۆ باشتر دەزانم کە مرۆڤی زۆر باش لە ناو عارەبدا هەن و بە ڕاستی شەیدای زمان و بەلاغەتیانم، بەڵام ڕێیەکم پێ بڵێ بۆ دەستنیشانکردنیان! چ کۆد و ڕەقەمێک لە سەر باش یا خراپیان دانێین و چۆنی دانێین؟! کورد (باج)ی قورسی لە ڕێی ئەو دووبەختییەوە داوە: ئەم عارەبە وەک ئەوانی تر نییە!. کاتێ بەخۆمان زانیوە، ئەو هەرە باشە، خەریکی فەرهوود و کوردکوشتنە!. ئەوەی لە گەرمیان نەژیابێ و دراوسێی عارەب نەبووبێ، ئاسان نییە سەر لەو ئاڵۆزکارییە دەربکا!. لەو ڕووەوە، گلەیی لە عارەب ناکەم چونکە ئەوە نەریتیانە و ئاینیش هانیان دەدا، بەڵام کورد هەتا ئێستاش خۆپارێزی بە ڕەگەزپەرستی بزانێ، هەر ئەوە حاڵی دەبێ. ئیدی چۆن سەرفراز بێ؟.

لەو بەینەدا، نازانم لە دیواری چ هاوڕێیەک بوو بەرچاووم کەوت، لە (چەرچڵ)یان پرسیوە: چۆنە ئێوە هندستانتان، بەو گەورەییە و لەو دوورە داگیر کردووە، کەچی ئێرلەندای تەنیشت خۆتان داگیر نەکردووە؟.

ئەویش لە وەڵامدا گوتوویەتی: بۆ داگیرکردنی هەر وڵاتێک، پێویستمان بە دوو شت هەیە: زۆرینەیەکی نەفام و دەبەنگ، لەگەڵ کەمینەیەکی دەسەڵاتداری خۆفرۆش!. ئەو دووەش لە (ئێرلەندا) دەست نەدەکەوتن.

ئەوجا بیرم بۆ ئەوە چوو، بۆچی وڵاتانی ئەوروپا، بە گشتی، یەکتر داگیر ناکەن و دەچن وڵاتانی بەرفرەوانی ئەفریقیا و باشووری ئەمەریکا و ئاسیا و ڕۆژهەڵاتی ئاسیا داگیر دەکەن؟. نەدەکرا فەرەنسا، ئەو بەلجێکا بچکۆلەیەی تەنیشتی قووت بدا و بۆ داگیرکاری نەچێتە ئەو شوێنە دووارەنە؟!.

ئەو وڵاتانە، بۆچی وا بۆ داگیرکاری، هەمیشە ڕوویان لەو جیهانە دواکەوتووە فرەدین و فرەقەوم و فرەمەزەب و فرەخوایانە کردووە؟ ئەگەر دەوڵەتۆکەیەکی وەک کوێت لە لایەن وڵاتە پێشکەوتووەکانەوە، بە هۆی نەوتەوە بەرگری لێ نەکرێ، بە یەک ڕۆژ داگیر دەکرێ و ڕێی مانەوەی نادەن.

هۆڵەندا، کە لایەکی ئەفریقیای خوارووی داگیر کردبوو، هیچ نەبوایە دانیمارکی داگیر کردبا کە نزیکتر بوو.

بەڵام نا. دەبێ عیراقێک بکەوێتە ژێر دەستیانەوە، کە دەم و قوڕگی زۆرینەی دانیشتوانەکەی دەستاڕێکی دەبەنگی هاڕینی دروشمی هەمەجۆرە و کەمینە حاکمەکەشی خۆفرۆشە. دەبێ کوردستانێک داگیر بکرێ کە زۆرینەکەی غەرقی عەشقی سەرکردە بێ و نیشتیمان و نەتەوە بخاتە پەراوێزی پەراوێزەوە. کەمینەیەکیش، خۆیان بە سەد دەزگا فرۆشتووە، دەسەڵاتی بە سەریانەوە هەبێ. دانیمارک بە کەس داگیر ناکرێ. فەرەنسا، بە کەس داگیر ناکرێ. سوید و گرینلاند و ئایسلاند بە کەس داگیر ناکرێن. فینلەندەیەکی بچکۆلە، ڕووسیایەکی زەبەلاحی هێنایە سەر چۆک و دەستی لێ بەردا.

ئایسلاند، ساڵی ١٦١٥ لە لایەن ئەو باسکانەوە کە بۆ ڕاوە نەهەنگ چووبوون، لێیان بوو بە شەڕ. هەر ئەو ساڵە یاسایەکیان دەرکرد: "تووشی هەر باسکێک بوون، بیکوژن!".

ئەو یاسایە، تا پار، واتە تا ساڵی ٢٠١٥ هەڵنەوەشایەوە. بەڵێ، ماوەی ٤٠٠ ساڵ لە یاسای ئایسلاند جێگیر کرابوو. وڵاتی وا چۆن داگیر دەکرێ؟! ئەوانەی یاسای وایان دەرکرد، ڕەگەزپەرست بوون؟. نا، ئەوانە دەڵێن: ئایسلاند بە قوڕگی کەسدا ناچێ! ئێمەی کورد، بە تایبەتی کەرکووکییەکان کە تاڵاوی بەردەواممان بە دەست عارەبەوە چەشتووە، دەڵێین: "با عارەب لە کەرکووک دەربکرێن، چونکە داعشن". پێمان دەڵێن: "ئەوە بانگەشەی ڕەگەزپەرستییە!" تۆی داگیرکراو، ڕەگەزپەرست نیت و مرۆدۆستیت. ئایسلاندیی سەربەخۆ و ئازاد ڕەگەزپەرستن! دەبوو ئایسلەندییەکان دوو وانەی مرۆدۆستی لە کوردەوە فێر بن!! خۆزگەیان بە خۆت کە ڕەگەزپەرست نیت!!.

خوا سەر لەکەس نەشێوێنێ

لەم کاتەدا کە کورد دەوری بە مرگ تەندراوە و گیرۆدەی شەڕ بووە و لە ناویشەوە، خۆرەی تاڵان و خیانەت و نانبڕین و داخستنی دەرگای خوێندنگە لێی داوە، بۆ سەرقاڵکردنی خەڵکە ناڕازییەکە بێ یا هەر مەبەستێکی تر کە خوا دەزانێ چی لە پشتەوەیە، هەندێ لە شیعرەکانی (ئیمروئلقەیس - امرٶ القيس) دەستاودەست و دەماودەم دەکەن، چونکە ڕێک لە ئایەتی قورئان دەچن و بۆ ئەوانەی دژەدینن، کوورەهەنگی کلۆرەدارن و بۆ ئەوانەش کە لە ئیسلامەتیدا خۆیان لێ بووە بە ئەسەحابە، مایەی ڕق و کێنەن و ئەوانەش کە کەم یا زۆر شارەزان، بەشی ئەوە سەبریان نییە بەرگرییەکی عاقڵانە لە ئیسلام بکەن چونکە بیریان، تەنها لە سۆز و توندوتیژی و بڕیاری گردەبڕ و (سمعنا واطعنا) پێکهاتووە.

مامۆستا کرێکار، کە نموونەی ئەو دەستەیەی دواییە، لە خیتابێکدا داوای ملپەڕاندنی هەر کەسێ دەکا کە دژی ئیسلام ڕەفتار بکا و پێی وایە ئەوەش فەتوای ناوێ. ئەم فەتوا دژەفەتوایەی کرێکار لەوە ترسناکترە کە بە ساکاری بە سەریدا تێپەڕین. مامۆستا کرێکار بەو قسەیە دەیەوێ "تۆ" سەری هەرکەسێکت بوێ بیپەڕێنی و هەر ئەو بوختانەشت پێ دەوێ بڵێی کوفری کردووە!. ئیدی نە شایەد و نە دادگا و نە بەرگریلەخۆکردن و نە هیچ. لە لاکۆڵانێکدا بیگرە و بیکوژە و بڕایەوە!.

لەبەر ئەوەی ئەم بابەتە پەیوەندی بە ئەدەبیشەوە هەیە، حەزم تێی چوو. ئیمروئلقەیس دەڵێ:

"يتمنی المرء في الصيف الشتاء حتی إذا جاء الشتاء انكرە

فهو لا يرضی بحال واحد قتل الانسان ما اکفرە"

واتاکەی ئەمەیە: مرۆ بە هاوینان، ئاوات بۆ زستانان دەخوازێ، کە زستانیش دێ لێی بێزار دەبێ. سندانم لە مرۆ دا خۆ بە هیچ ڕازی نییە!.

لە قورئانیش، لە سوورەتی " عبس "دا دەفەرموێ:

"قتل الانسان ما اکفرە". لە تەفسیری ئایەتەکەدا "ما اکفرە" وەک پرسیار لێکدراوەتەوە.

(ئیمروئلقەیس)، هەر لەو شیعرەدا گوتوویەتی:

"اقتربت الساعة وانشق الاقمر من غزال صاد قالبي و نفر".

لە هەندێ سەرچاوەدا باسی ئەوە هەیە کە لەم شیعرەدا، (دنت الساعة) یە نەک (اقتربت الساعة)، بەڵام یەک واتایان هەیە.

لە سوورەتی (القمر)ی قورئانیشدا هاتووە: "اقتربت الساعة وانشق القمر("، کە لە دەقی شیعرەکەدا هەیە.

لێکچوونی تر زۆرن بەڵام پێم وایە هەر ئەوەندە بەسە و دیارە شیعرەکانی ئیمروئلقەیس و ئایەتەکان، چەند بە یەک دەچن، ئەوەش جێی سەرسوڕمانە ئەگەر ئەوە بخەینە حیسابەوە کە ئیمروئلقەیس پێش ئیسلام ژیابێ.

ئەگەر بهاتبا ئیمروئلقەیس دوای پەیدابوونی ئیسلام ژیابا، دەگوترا وەک زۆر نووسەری ئەم سەردەمە و پێشتریش، کە جاروبار ئایەتێکیان تێکهەڵکێشی نووسینیان کردووە، ئەویش کارێکی وای کردووە و مامۆستا مەسعوود محەمەدیش هەمان (قتل الإنسان ما أكفره)ی لە نووسیندا هەیە. بەڵێ دەگوترا ئەوانەی لە قورئان وەرگرتووە و کارەکە ئاسان دەبوو، بەڵام کە پێش ئیسلام ژیابێ، مەسەلە لە سوعبەت دەردەچێ و دەبێ لە باسەکە ورد بینەوە. ئایە قورئان سوودی لە شیعری ئیمرٶلقەیس وەرگرتووە؟. ئەگەر وایە، نە جبریل لە ئارادا دەمێنێ و نە پەیامێک بۆ پەیامبەر هاتووە و قسەکەی (یەزید)یش، لەوەدا ڕاست دەردەچێ کە دەڵێ:

"لعبت هاشم بالملك فلا  خبر جاء ولا وحي نزل"!.

لە لایەکی ترەوە، ئەگەر ئیمروئلقەیس پێش ئیسلام وای گوتبێ و لێکچوونەکان ڕاست بن، دەبێ لەو کاتە بکەوینە گومانەوە کە قورئان کۆکراوەتەوە، کە دەکاتە سەردەمی عوسمان و دەشێ شتی دەرەوەی قورئان چووبێتە ناو ئایەتەکانەوە. بەوەش هەرچی ئایەت هەیە، نیشانەی پرسیاری لە سەر دادەندرێ و چی ڕیس هەیە، بە تەفسیر و لێکدانەوەوە، دەبنەوە بە خوری و بە سەر زاناکانەوە دەبێتە ئەرک کە سەرلەنوێ بە کۆکردنەوە و ڕێکخستنەوە و لێکدانەوەی قورئاندا بچنەوە.

سەیر لەوەدایە خەڵکانێک هەن، بۆ بەرگریکردن لە قورئان یا بۆ مەبەستێک کە من پەی پێ نابەم، گوتوویانە: بەر لەوەی قورئان دابەزێ، ئیمرٶلقەیس، بە زمانی قورئان دواوە. ئەوەش دەکاتەوە "سووچ لە قەباحەت خراپتر" و پلەی پێغەمبەرایەتی بە ئیمرٶلقەیس دەدا. خوێنەوارانی سەر بە ئیسلامیش، لە بری ئەوەی بە شێوەی عاقڵانە بەرگری بکەن، هێرش دەبەن و بەوەش قوڕەکە خەستتر دەکەن و کارەکەشیان دەبێتە لاملی و هیچی دی. دەڵێن: ئەوانەی ئەو درۆیانە دەکەن، سەر بە جوو و "نصاری" و شتی لەو بابەتانەن. خودا دەزانێ کە من نە جووم و نە نەسارا و نە جەبهەم لە خواو قورئان و ئیسلام گرتووە و بە بێ خوداش، یەک دەقیقە هەڵناکەم، بەڵام شتێ عەقڵ نەیبڕێ ناتوانم لەبەر خاتری کەس، تەنانەت باوەڕی خۆشم، دەستی بۆ بە گەردندا بدەم، ئیدی لێکچوون لە نێوان شیعرەکان و ئایەتەکاندا هەبێ یا نەبێ.

بەڵام گەلۆ!... تاها حوسێن شایەدێکی باشی ئەو بابەتەیە، ئەویش ئەگەر توندڕەوەکان قەبووڵیان بێ زەندیقێکی وا بە شایەد بگرن!. ئاخر (تاها حوسێن)ێک کە خاوەنی شیعری (هل كنت اعبد الشيطان) بێ، چۆن بە شایەد قەبووڵی دەکەن؟. بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا، کەس ناتوانێ هاشا لە شارەزایی تاها حوسێن بکا لە بواری مێژوو و ئەدەبیی عارەبی و زمانەوانیدا و کەسیش ناتوانێ وەک سەرچاوەیەک فەرامۆشی بکا یا ئاماژەی پێ نەکا.

با ئەو بەڕێزانەی بە لێکچوونی شیعری ئیمروئلقەیس و ئایەتەکان ناڕەحەتن، بە دەم ئیستیغفارەوە گوێ لە تاها حوسێن بگرن یا بە هەندێ لە نووسینە مێژوویی و ئەدەبییەکانیدا بچنەوە. ئەو دەڵێ: 

"زۆرینەی هەرە زۆری ئەوەی پێی دەڵێین شیعری جاهیلی، پەیوەندییان بە جاهلییەوە نییە، بەڵکو دوای سەرهەڵدانی ئیسلام داهێندراو و خولقێندراوون و ئەوەندەی تەعبیر لە ژیانی موسوڵمان دەکەن، تەعبیر لە جاهیلی ناکەن. خەریکە لەوە بێگومان بم ئەوەی لە شیعری جاهیلی ماوەتەوە، نە چ بەهایەکی هەیە نە دەلالەت لە هیچ دەکا و بۆ لێکدانەوەی ئەدەبی سەردەمی جاهیلی پشتی پێ نابەسترێ. من دەزانم ئەم ئەنجامگیرییەم چەند مەترسیدارە، بەڵام لە سەلماندنی دوودڵ نیم. لەوەشدا هەست بە لاوازی ناکام پێت بڵێم: ئەوانەی لە بارەی شیعری ئیمروئلقەیس یا تورفەی کوڕی کەلسووم یا عەنتەرەوە دەیخوێنیت، فڕیان بە سەر ئەو کەسانەوە نییە، بەڵکو لە داهێنانی ئەعراب یا داستانچییەکان یا تەفسیرکەرانن. دەزانم سەردەمی جاهیلی بزر نییە بەڵام بە مەرجێ پشت بە قورئان ببەستین نەک بە شیعرەکان".

لە سەردەمی ئەمەوییەکاندا، کە خەڵکی سەیروسەمەرە دەسەڵاتدار بوون، عارەب لە نەزانیدا نقووم ببوون و هەر خەریکی تاڵان و کوشتن بوون، کەچی فارسەکان، کە خاوەنی شارستانەتیی ڕەگداکوتاو بوون، لە چاو عارەبەوە، مێژویەکی پڕ شانازییان هەبوو. جا چۆن دەبوو ژێردەسەتە لە دەسەڵاتدار لەپێشتر بێ؟!. عارەبە شارەزاکانی ئەو دەمە، حەکایەتبێژان و تەفسیرکەران و ڕەوانبێژان، وەخۆ کەوتن و هەندێ شیعریان داهێنا و تەنانەت ناوی شاعیرەکانیش هەر لە داهێنانی خۆیان بووە، یا ناوی بزریان زەق کردۆتەوە: ئەوەش ئەدەبی بەرزی جاهیلی!!.

خۆ عەشرەتە عارەبەکان لە ناو خۆیاندا ئەو بابەتە ململانێیەیان هەبوو... ئیتر کە ململانێ بوو بەوەی خۆیان لەگەڵ عەجەم و ڕوومدا بەراورد بکەن، زۆر لە دواوە بوون، بۆیە وەخۆکەوتن و ئەو بوختانانەیان بە خۆیانەوە کرد.

لەبەر ئەوە، من باوەڕی تەواووم بە بۆچوونەکەی تاها حوسێن هەیە و دەڵێم (اقتربت الساعة وانشق القمر) و (اذا زلزلت الارض زلزالها) و (قتل الانسان ما اکفرە)ی شعرەکان، لە قورئان وەرگیراوون و لە سەر (ئیمرٶالقەیس) تاپۆ کراوون و کراوون بە موڵکی عارەبی جاهیلی و ئێستاش ئەو شتە هەڵبەستراوانەی خۆیان، وەک زۆر شتی تری هەڵبەستراو، خراپ بە سەر خۆیاندا شکاونەتەوە.

با دەرگای خوێندنگەکان دانەخرێن

"مامۆستا، لە پلەی پێغەمبەرایەتییەوە نزیکە". ئەمە ئەو باتە بوو، کە دەبوو لە خوێندنگە وەک پەخشان، بە عارەبی بینووسین. پێم وایە دەقاودەق وایە... مامۆستا، مەیلەو پێغەمبەرە و شایستەی ئەو پلە بەرزەیە. بەڵام دەکرێ مامۆستا پشت لە ئوممەتی خۆی بکا؟.

مامۆستاکانیش، وەک توێژەکانی تری کۆمەڵگە، نەک هەر غەدر، بەڵکو خیانەتیشیان لێ دەکرێ. ئەی ئەو پێشمەرگەیەی لە بەرەکانی شەڕدایە و پارەی کرێی ئۆتۆمبیلی نییە پێی بگەڕێتەوە ناو ماڵ و منداڵی خۆی، غەدری لێ نەکراوە؟. دایکی شەهید و کەمئەندامان، غەدریان لێ نەکراوە؟! فەرمانبەر و کاسبکار غەدریان لێ نەکراوە؟!. ئەی نەخۆشەکان؟. ئەی کەسوکاری ئەو فێرخوازانەی لە خوێندن بێبەش دەکرێن، لە دوو لاوە غەدریان لێ ناکرێ؟. پێشمەرگەی دێرین، کە هەر یەکە و بە قەدەر چیایەک هیوا لە دڵیدا بوو دەستخەڕۆ دران، خیانەتیان لێ نەکرا؟!. ئاخر جگە لە بازنەیەکی تەنگی دەوروبەری بەرپرسەکان، کێ لە باشووری کوردستاندا غەدری لێ نەکراوە؟. ئەم بەرپرسانە چییان هێشت وێرانی نەکەن؟!. خواردن؟! دەرمان؟!. ئاین؟! نەریت؟! ئاواتی سەرفرازی؟! تاقیگە و نەخۆشخانە؟!. چییان هێشت؟!.

کورد پێویستە بە جۆرێکی تر بیر بکاتەوە: هەموومان، بە مامۆستا و خوێندکار و فەرمانبەر و کاسبکار و پێشمەرگە و بێکارەوە، بە بەردەوامی خیانەتمان لێ دەکرێ و لە هەمان کاتدا، ڕۆژ بە ڕۆژ دزی ملیاردێر و ملیۆنێری زیاتر لە وڵاتەکەماندا ئاشکرا دەبن و باڵەخانە و بازاڕی برپرسانیش، وەک قەبارەی فایلە ڕەشەکانیان، بەرزتر و فرەوانتر دەبن!.

مامۆستایان پێیان وایە ئیدی دایکان و باوکانی ئەو منداڵانەی کە لە خوێندن بێبەش دەکرێن، تەختوبەختی دەسەڵاتداران دەهەژێنن و ناچاریان دەکەن بێنە سەر خەت؟!. نا، بەوە نایەنە سەر خەت!. خۆپیشاندان و مانگرتنی مامۆستایان، ئامانجی بەرپرسانن. خۆ داخستنی دەرگای خوێندنگە، منداڵە نازدارەکانی خۆیان لە خوێندن بێ بەش ناکا و خۆپیشاندان، مادام زەرەری بۆ ملیۆنە دۆلارەکانیان و تەلارەکانیان و بازرگانییە "نەخۆشکەر" و نەخۆشخانە دەرماندەرەکانیان نییە، با هەر بۆ خۆی بەردەوام بێ!. منداڵی ئەوان، هەم خوێندنگەی تایبەتییان هەیە، هەم مامۆستای تایبەتی!. ئەوەی بێبەش دەبێ، منداڵانی خۆمانن، بە مامۆستا و پێشمەرگە و فەرمانبەر و کرێکار و کاسبکارەوە. ئەوەشی ئێستا دەکرێ، بە لای بەرژەوەندیی دەسەڵاتداراندا دەشکێتەوە، چونکە هەر ئەو منداڵانەی کە لە خوێندن بێبەش دەبن، سبەینێ بۆیان دەبنە حیمایە و بەرگرییان لێ دەکەن. دەبنە "ئەمن" و باوکە برسییەکانی خۆیان بە گرت دەدەن و خۆپیشاندەران دارکاری دەکەن!. ئەوەی دەبێ مان بگرێ و خۆپیشاندان بکا، هەموو توێژەکانی ترە تەنها مامۆستاکان نەبێ.

پێویستە مامۆستا بەڕێزەکان بە جۆرێکی تر بیر بکەنەوە: ئەوە خوێندنگە نییە مەعاشی ئەوانی بڕیوە!. ئەوە کەسوکاری ئەو منداڵە بەشخوراوانە نییە کە مەعاشی بڕیوون. ئەوەی مەعاشی بڕیوون، لە جێیەکی ترە. لە جێیەکن، مامۆستایان ناچن بەرانبەریان خۆپیشاندان بکەن یا بەردێ لە پەنجەرەکانیان بگرن!. ئەوەی مەعاش دەبڕێ، گرێبەندی نەوت ئیمزا دەکا و بە تانکەر و بۆڕی، بە لای خۆپیشاندەراندا تێیدەپەڕێنێ. منداڵی کورد چ تاوانێکیان هەیە، لە سەر نانبڕینەوە، کۆڵەواریش بکرێن؟!.

منداڵی کورد، لە بنەڕەتدا غەدرلێکراوون. با بامۆستایانیش غەدری تریان لێ نەکەن... ئاخر منداڵان، ئەگەر ئوممەتیشیان نەبن، جگەرگۆشەی خۆیانن.

پێویستە بۆ دابینکردنی بژێوی مامۆستایان، دایک و باوکان لە خەمدا بن و خۆپیشاندان بکەن، نەک مامۆستایان!.

لەگەڵ ڕێز و پشتگیری و هاوخەمیمدا بۆ مامۆستایان.